Prawa osób pracujących w Niemczech

Podejmując legalną pracę w Niemczech każdy pracownik nabywa określone prawa. Warto je znać, by móc z nich skorzystać w razie potrzeby.

Umowa o pracę

Pracodawca powinien w przeciągu miesiąca (od dnia rozpoczęcia pracy) zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę, w której określone zostaną zasady i warunki jej wykonywania. Umowa musi jednoznacznie określać kto jest jej stronami i jakie ustalenia zostały między tymi stronami poczynione. W szczególności dotyczy to istotnych elementów stosunku pracy, takich jak: czas urlopu, wynagrodzenie, zakres czynności na stanowisku pracy oraz czas obowiązywania umowy (określony lub nie). Pracodawca może przed podpisaniem umowy o pracę „przetestować” pracownika, zatrudniając go na okres próbny, trwający maksymalnie pół roku.

Czas pracy

Podobnie jak w Polsce, również w Niemczech obowiązuje 8-godzinny dzień pracy i 40-godzinny tydzień pracy. Może on być przedłużany (w zależności od potrzeb firmy), jednak obowiązuje zasada, że przez ostatnie pół roku nie powinien średnio być wyższy niż 8 godzin dziennie. Do czasu pracy nie wlicza się przerw, których czas trwania zależy od długości dnia pracy. Zatrudnieni do 6 godzin dziennie nie muszą robić przerw. Pracującym 6-9 godzin dziennie przysługuje 30 minut odpoczynku, a powyżej 9 godz. – 45 minut.

Urlopy

Prawo do urlopu wypoczynkowego pracownik nabywa pierwszy raz po przepracowaniu 6 miesięcy. W zależności od stażu pracy przysługuje mu określona ilość dni (minimalnie są to 24 dni robocze), która może być modyfikowana ustaleniami z pracodawcą lub zbiorowymi układami pracy. Za czas spędzany na urlopie pracownikowi przysługuje wynagrodzenie (w wysokości wyliczanej na podstawie średniej z ostatnich 13 tygodni). Przyjęło się, że jest ono wypłacane przed urlopem.

Urlop macierzyński przysługuje kobietom od 6 tygodni przed terminem porodu, do 8 tygodni po porodzie. Pierwsze 6 tygodni mogą przepracować jedynie na własne życzenie, po porodzie obowiązuje je bezwzględny zakaz pracy. Oboje rodzice mają również prawo do urlopu rodzicielskiego (do 3. roku życia dziecka) oraz 10 dni opieki nad każdym z dzieci (rocznie).

Wypowiedzenie

Niemiecki pracodawca ma prawo wypowiedzieć pracownikowi umowę w połowie lub na koniec miesiąca kalendarzowego. Od tej daty zaczyna się liczyć termin wypowiedzenia, który zależy od czasu pracy i wynosi od 1 miesiąca (dla osób które pracowały do 2 lat), aż do 7 miesięcy (dla osób, które pracują już 20 lat i więcej). W mniejszych firmach (do 20 osób) mogą być ustalone inne terminy.

Pracodawca może również wypowiedzieć pracownikowi umowę ze skutkiem natychmiastowym, bezterminowo (tzw. wypowiedzenie nadzwyczajne). Ta możliwość obowiązuje jednak wyłączenie w przypadku „ważnych powodów”, takich jak. np. oszustwo pracownika, odmowa pracy lub trwała niezdolność do pracy. Nie można wypowiedzieć umowy w tym trybie z powodu np. płci, narodowości, przekonań politycznych lub działalności pozazawodowej itp. Również pracownik ma prawo skorzystania z wypowiedzenia nadzwyczajnego, w sytuacji gdy pracodawca np. nie płaci mu wynagrodzenia lub stosuje przemoc. Od otrzymanego wypowiedzenia można się odwołać, składając do sądu pozew w terminie do 3 tygodni.

O prawach pracowników w Niemczech można również przeczytać na stronach polskich instytucji państwowych (np. Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej) lub organizacji związkowych takich jak np. DGB (http://berlin-brandenburg.dgb.de).